Polski 
Czech 
English 
Reakcja odruchowa jest podstawową czynnością ruchową służącą utrzymaniu pozycji pionowej ciała u człowieka. Odruchy statyczne nazywane odruchami postawy zapewniają prawidłową pozycję (ułożenie) ciała, natomiast statokinetyczne (odruchy proste) służą do uzyskania i utrzymania pozycji pionowej. Od urodzenia obecne są odruchy statyczne i utrzymują się przez pierwsze 6 miesięcy życia. Z kolei statokinetyczne rozwijają się jako kolejne, a aktywne ich działanie przypada na drugie półrocze pierwszego roku życia.
Pionizacja w ciągu pierwszego roku życia odbywa się według konkretnego wzorca. Rozpoczynając od pozycji leżącej na plecach, obrót na brzuch, a następnie przyjęcie pozycji czworaczej. Kolejno przechodzi do siadu i pozycji klęczącej, a potem przez podparcie podnosi się do pionu. W następnym etapie dziecko uczy się stać samodzielnie obunóż, chodzić i stać na jednej nodze. Poszczególne etapy pionizacji kształtują krzywizny kręgosłupa.
Według Neurodevelopment Treatment (NDT) norma fizjologicznej pionizacji przypada na 16 miesiąc życia w rozwoju motorycznym dziecka. Pionizacja jest najważniejsza podczas stosowania technik stymulacji dziecka z deficytem neurologicznym ukazującym się przez obniżone lub podwyższone napięcie mięśniowe. Niepionizowane dziecko wykazuje duże zapotrzebowanie na ruch, poprzez zmianę położenia głowy, tułowia, rotację i ruchy nóg. Często powodują one wtórne reakcje toniczne, które uniemożliwiają realizację reakcji prostowania, równowagi, przez co dzieci nie mogą utworzyć prawidłowego mechanizmu antygrawitacyjnego.
Zalety pionizacji
Głównymi znanymi wszystkim zaletami pionizacji jest jej korzystny wpływ na układ krwionośny, oddechowy i trawienny człowieka. Wzmacnia ona również kości poprzez poprawienie ich mineralizacji, usprawnia funkcjonowanie mięśni poprzez rozciąganie przykurczy i przeciwdziała ich zanikaniu. Stymuluje układ nerwowy.
Zalety pionizacji możemy podzielić również na sensomotoryczne i psychologicznie. Pionizacja usprawnia osiąganie linii środkowej ciała przez dzieci, umożliwia uregulowanie napięcia mięśniowego, przez co poprawiamy czucie proprioceptywne w stawach, a także prawidłowo stymuluje błędnik, co prowadzi do poprawy równowagi dynamicznej i statycznej całego ciała.
Nie można zapominać o zaletach psychologicznych pionizacji, która korzystnie wpływa na rozwój dziecka. Dzięki uzyskiwaniu pozycji stojącej dziecko lepiej poznaje świat przez ułatwione odbieranie bodźców wzrokowo-słuchowych. Poprzez pionizację doskonalimy koordynację oko-ręka, a także funkcje manipulacyjne ręki. Poprawiamy kontrolę głowy, dzięki czemu możemy łatwiej pracować nad językiem i rozwijać mowę, a przede wszystkim umożliwiamy interakcje „twarzą w twarz” dzieci i rodziców.
Pionizacja w rehabilitacji
W procesie rehabilitacji przez pionizację bardzo ważne jest usuwanie patologicznych wzorców i tak jej prowadzenie, by tworzone wzorce były, w miarę możliwości, zbliżone do prawidłowych. Mają one nie dopuścić do rozwoju patologicznej motoryki, dlatego szybkie rozpoczęcie pionizacji nawet tuż po 16 miesiącu życia jest bardzo ważne. Ma to zapewnić ciągłość rehabilitacji, objawiającą się przez stosowanie pionizacji w pionizatorach i urządzeniach multifunkcyjnych po rehabilitacji z fizjoterapeutami. Dzięki temu utrwalamy efekty ciężkiej pracy terapeutów oraz zapobiegamy utrwalaniu się nieprawidłowych wzorców ruchowych podczas przerw w usprawnianiu. Kompleksowość rehabilitacji oznacza konieczną współpracę lekarzy, fizjoterapeutów i rodziców w terapii dziecka. Wspólna wiedza zespołu rehabilitacyjnego powinna również pomagać przy doborze konkretnego urządzenia rehabilitacyjnego.
Podczas pionizacji powinniśmy pamiętać, iż każde dziecko jest indywidualną odrębną osobą, dlatego też w jej trakcie musimy unikać uogólnionych schematów i dostosować jej rodzaj, długość, parametry odpowiednio pod pacjenta. Współpraca z fizjoterapeutą, lekarzem i rodzicem/opiekunem w tym aspekcie powinna być priorytetowa, ponieważ pozwala to dopasować indywidualną ścieżkę usprawniania dziecka do jego możliwości i potrzeb.
Przykłady procesu pionizacji – jeden z wielu
W trakcie pierwszej pionizacji trwającej ok. 2 tygodnie, nie powinna ona przekraczać 5 minut i zaczynać się od kąta 60 st. Jeśli kondycja dziecka tego wymaga, kąt i czas powinny być mniejsze, bądź większe. Ważne jest, by podczas pionizacji regulacja kąta pochylenia była płynna i powolna, by podopieczny oraz jego ciało mogło się przystosować. Postawa musi być skorygowana, by w trakcie ćwiczenia nie utrwalano nieprawidłowych wzorców. Stopy powinny być równo obciążone (chyba, że występują przeciwwskazania), staw skokowy ustabilizowany.
W zależności od przykurczy ustawiamy kąt zgięcia w stawach kolanowych i usztywniamy je. Miednica w pozycji neutralnej pozwalająca ustawić stawy biodrowe, kolanowe i skokowe w jednej osi.
Podczas pionizacji powinniśmy zwracać szczególną uwagę na prawidłową stabilizację tułowia i miednicy, ponieważ może mieć to wpływ na nierównomierne obciążanie kończyn dolnych mogące doprowadzić do wielu zniekształceń. Bardzo ważnym elementem jest prawidłowe ustabilizowanie tułowia polegające na korekcji wad kręgosłupa (skolioz, hiperkifoz itp.), ściągnięcie łopatek i boczne podparcie tułowia (zgodnie z możliwościami i potrzebami pacjenta).
Zobacz film:
Kolejne etapy pionizacji polegają na zwiększeniu jej czasu i dążeniu do osiągnięcia kąta 90 st. w pozycji stojącej. W jej trakcie dążymy do osiągnięcia jak najlepiej skorygowanej postawy ciała, prawidłowego obciążenia kończyn dolnych i rozciągania, jak największej liczby przykurczy. Podczas jej prowadzenia, należy pamiętać o indywidualności dzieci, oraz o stosowaniu jak najlepszych urządzeń rehabilitacyjnych podtrzymujących ciężką pracę fizjoterapeutów. Jednym z nich na pewno jest urządzenie multifunkcyjne Baffin rekomendowane przez wielu fizjoterapeutów, lekarzy oraz rodziców.
Zapraszamy do dowiedzenia strony:
